Το 5ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμαριάς ιδρύθηκε το έτος 1926 με αριθμ. Φ.Ε.Κ 201/6-10-26 ως τετραθέσιο και λειτούργησε από το Σχολικό Έτος 1927-1928 .
Το παλαιό Σχολείο εστεγάζετο σε διδακτήριο , το οποίο κτίσθηκε το 1928.
Το διδακτήριο ήταν διώροφο και είχε 6 αίθουσες διδασκαλίας ,2 γραφεία, 2 αποθήκες 2 διαδρόμους ,2 ταράτσες και αίθουσα συσσιτίου, στο υπόγειο. Το πρώτο έτος της ιδρύσεώς του στεγάστηκε σε σπίτι.
Το 1974 κατεδαφίστηκε το παλαιό πρώτο διδακτήριο και κτίσθηκε το νεότερο από την 3η Μ.Ο.Μ.Α που λειτούργησε από την αρχή του Σχολικού Έτους 1976-77.
Το διδακτήριο αυτό είχε 18 αίθουσες, 2 γραφεία, βιβλιοθήκη, χημείο και μια αίθουσα πολλαπλής χρήσης. Η διάταξη του ήταν σε σχήμα Τ.
Το 2005 λειτούργησε το υπάρχον καινούργιο Σχολείο καθώς από το παλιό κτήριο παρέμεινε ένα μέρος του που σήμερα στεγάζει το 13ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμαριάς.
Το υπάρχον κτήριο είναι συνολικής επιφάνειας 2402,6τ.μ.
Ο αριθμός αιθουσών διδ/λίας είναι 16 .
Λειτουργούν 12 Τμήματα (δύο ανά τάξη) και Τμήμα Ένταξης.
Επίσης έχει αίθουσα Εικαστικών, Μουσικής, Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, Φυσικής-Πειραματικής Χημείας, Βιβλιοθήκης, Τραπεζαρία Ολοήμερου, Αίθουσα Πολλαπλών χρήσεων.
Υπάρχει Κλειστό Γυμναστήριο με κερκίδες το οποίο ανακαινίστηκε το 2008.
Το Σχολείο μας σήμερα έχει 12 τμήματα με 252 μαθητές.
Από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα τους λιγότερους μαθητές είχε το Σχολικό Έτος 1937-38(64)και τους περισσότερους το Σχολικό Έτος 1931-32.
Ιστορική Αναδρομή
Aπό το βιβλίο του Γρηγόρη Οικονομίδη, Δρ. Πολιτικού Μηχανικού, «Ρύσιο ? Αρετσού ? Darica?, Εκδόσεις UniversityStudioPress, Θεσσαλονίκη, 2009.
Το Ρύσιο μετά από ενέργειες των δασκάλων Φίλιππου Καργόπουλου και Στυλιανού Τζορμπατζηκωστή, απέκτησε γρήγορα και σχολείο στη θέση του σημερινού 5ου Δημοτικού Σχολείου, το οποίο κατά το Mεσοπόλεμο λεγόταν «ΡΚΚ» ? Ρύσιο, Κουρί, Κατιρλί. Θεμελιώθηκε τις 15 Οκτωβρίου 1926, η ανέγερσή του στοίχισε 150.000 δραχμές και άρχισε να λειτουργεί τα τέλη του 1927, με πρώτο διευθυντή το Φίλιππο Καργόπουλο και πρόεδρο σχολικής επιτροπής το Χρήστο Ασπρούλη.1 Η διδακτηριακή επιτροπή, αποτελούμενη από τους Κ. Αράμπογλου, Αθ. Ροδίτη, Γ. Μαυρογέλαστο και Χ. Ασπρούλη (πρόεδρο), με ζήλο και ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποπεράτωσε το έργο που είχε αναλάβει.
Το μεγαλοπρεπές και επιβλητικό κτίριο στέγαζε τους μαθητές από τους τέσσερις γειτονικούς συνοικισμούς Ν. Ρύσιο, Κουρί, Κατιρλί και Δέρκων έως το 1975, οπότε και κατεδαφίστηκε από τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων και στη θέση του ανοικοδομήθηκε νέο σχολικό κτιριακό συγκρότημα (5ο και 21ο Δημοτικό Σχολείο και 2ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς).
Κατά τον Στ. Τζορμπατζηκωστή, η τελετή για την τοποθέτηση του θεμέλιου λίθου έγινε την 3η Νοεμβρίου 1927, παρουσία του γενικού διοικητή Μακεδονίας Καλευρά, του σωματάρχου Θεσσαλονίκης στρατηγού Οθωναίου, του δημάρχου Θεσσαλονίκης, των λοιπών πολιτικών και στρατιωτικών αρχών και πλήθους κόσμου.
Χαρακτηριστική είναι «Δήλωσις» στην «Μακεδονία» ότι στις 27 Νοεμβρίου 1927 ότι θα διενεργηθεί δημοπρασία για την ανάθεση κατασκευής των κουφωμάτων του σχολείου ΡΚΚ, «εν καφεζυθοπολείω Ποσειδών…», με υπογράφων τον πρόεδρο της διδακτικής επιτροπής Διαμαντή Διαμαντόπουλο.
Αφού τελείωσε η κατασκευή του διδακτηρίου, διορίστηκαν οι δάσκαλοι Χριστόφορος Παπαδόπουλος, Χ. Πλακούδης, Αν. Βασατής, Φ. Καργόπουλος (διευθυντής), Π. Καζαντζίδης, Αμ. Κυριακίδου, Ε. Βαλασσοπούλου και Αικ. Αποστολίδου. Μετά το θάνατο του Φ. Καργόπουλου, η διεύθυνση του σχολείου ανατέθηκε στο Σ. Τζορμπατζηκωστή. Με το πέρασμα του χρόνου άλλαξε και το προσωπικό του σχολείου 12.
Από δε τη περίοδο 1928-1929 για την οικονομική ενίσχυση του σχολείου, οργανώνονταν και σχολικές θεατρικές παραστάσεις καθώς και κληρώσεις λαχείου με εργόχειρα των μαθητών και μαθητριών της σχολής. [Μακεδονία, 15 Ιουνίου 1929].
Πριν από την κατασκευή του σχολείου του Pυσίου, οι μαθητές πήγαιναν στο σχολείο της Καλαμαριάς. Το 1932-1933 οι κάτοικοι του συνοικισμού ήταν περίπου 800. Σύμφωνα με το «επάγγελμα πατρός» στα μαθητολόγια, η Αρετσού είχε την πιο μεγάλη ποικιλία επαγγελμάτων απ? όλους τους παραλιακούς συνοικισμούς, αλλά δεν είχε σχεδόν καθόλου εμπορικά καταστήματα, παρά μόνο δύο φούρνους, δύο κουρεία και τέσσερα καφενεία: οι περισσότεροι Αρετσιανοί εργάζονταν στη Θεσσαλονίκη.3
Ο Φίλιππος Ζαφειρίου Καργόπουλος (1870-1935) κατάγονταν από τους Επιβάτες. Όπως προκύπτει από το προσωπικό του αρχείο, σαν κάθε τελειόφοιτος, δίδαξε αμισθί ένα έτος μετά από την αποφοίτησή του (1893-4) και στη συνέχεια δίδαξε σε δεκατρία διαφορετικά σχολεία, από ένα έως δύο έτη, μεταξύ 1894-1923. Την οκταετία 1911 -1919 παρέμεινε και δίδαξε στο εξατάξιο σχολείο του Ρυσίου Χαλκηδόνος (αρρεναγωγείο). Μετά τον εκπατρισμό των κατοίκων του Ρυσίου, το 1922, κατέφυγε στην Αρετσού Αλιέων, στο συνοικισμό του Δήμου Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης, όπου, μετά τις προσπάθειες του ίδιου αλλά και άλλων Αρετσιανών, το 1927, ιδρύθηκε το ομώνυμο σχολείο, του οποίου υπήρξε και πρώτος διευθυντής.
Ο Στυλιανός Κ. Τζορμπατζηκωστής, γιος του προκρίτου Κωνσταντίνου, αφού αποφοίτησε από την οκτατάξια Σχολή Ρυσίου, συνέχισε τις σπουδές του στη Μεγάλη του Γένους Σχολή (1918-19). Παρακολούθησε μαθήματα βυζαντινής μουσικής και μετεκπαιδεύτηκε σε ειδικό τμήμα χειροτεχνίας και καλλιτεχνίας (ζωγραφικής), λαμβάνοντας τον τίτλο του καθηγητή. Έγραψε δε αρκετά βιβλία. Δίδαξε στη Σχολή Ρυσίου, σε σχολεία της Κωνσταντινούπολης, στις Σχολές Κουσκουντζουκίου Βοσπόρου και Λαμψάκου Δαδρανελλίων, υπηρετώντας ταυτόχρονα και ως ιεροψάλτης. Το 1922 κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη, όπου πρωτοδιορίστηκε δάσκαλος στο Χορτιάτη. Βλέποντας όμως τα παιδιά του συνοικισμού Αρετσού Αλιέων της Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης να μην μορφώνονται, πήρε πρωτοβουλίες από κοινού με το Φ. Καργόπουλο και άλλους Αρετσιανούς. Έτσι, το 1927 δόθηκε εντολή από τον επιθεωρητή των σχολών Παν. Μπατσούκα να ενοικιαστεί ευρύχωρο σπίτι και σε μια εβδομάδα λειτούργησε το νέο σχολείο, όπου ο Τζορμπατζηκωστής διορίστηκε διδάσκαλος και ιεροψάλτης της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Μετά το θάνατο του Φ. Καργόπουλου, ανέλαβε αυτός τη διεύθυνση του σχολείου. Πέθανε στο Παγκράτι Αθηνών, όπου εγκαταστάθηκε μετά την αποχώρησή του από την υπηρεσία.
ΣHMEIΩΣEIΣ
1. Η Καλαμαριά γράφει ιστορία, 1940?1967. Από την επιβίωση στη δημιουργία, Ιστορικό – φωτογραφικό λεύκωμα, ΙΑΠΕ, Θεσσαλονίκη, 2004, σελ. 339.
2. Στυλιανός Κ. Τζορμπατζηκωστής, Η ιστορία της Κωνσταντινουπόλεως της Αρετσούς (Ρύσιον), Αθήνα, 1973, σελ. 132.
3. Τα επαγγελματικά στοιχεία προκύπτουν από έρευνα στα μαθητολόγια του 5ου Δημοτικού Σχολείου Καλαμαριάς, τα οποία ανατυπώθηκαν από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού. Οι πληροφορίες για τα καταστήματα αντλήθηκαν από τον Mεγάλο οδηγό Θεσσαλονίκης και περιχώρων 1932/33, των εκδόσεων Γαβριηλίδη, Θεσσαλονίκη, 1933, σελ. 534.